เร่งแผนสกัดสารหนูปนเปื้อน “กก- สาย–โขง–สาละวิน” ตั้งทีมเฉพาะกิจ ขับเคลื่อนแก้ปัญหาน้ำระยะยาว

Onlinenewstime.com : รัฐบาลเดินหน้าแก้ปัญหาสารหนูในแม่น้ำสายหลัก หลังพบค่าปนเปื้อนเกินมาตรฐานในบางพื้นที่ โดยเฉพาะลุ่มน้ำสาย สั่งตั้งคณะทำงาน 3 ชุด ขับเคลื่อนแผนรับมือทั้งด้านสิ่งแวดล้อม สุขภาพ และการเจรจากับประเทศเพื่อนบ้าน พร้อมเร่งสร้างความเข้าใจแก่ประชาชนในพื้นที่ และจัดหาน้ำสำรองรองรับวิกฤตในอนาคต

วันที่ 13 พฤศจิกายน 2568 นายสุชาติ ชมกลิ่น รองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ในฐานะเป็นประธานอนุกรรมการฯ เป็นประธานการประชุมคณะอนุกรรมการขับเคลื่อนการแก้ไขปัญหาคุณภาพน้ำในแหล่งน้ำผิวดิน โดยมีนายศักดิ์ดา วิเชียรศิลป์ รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทย รองประธานอนุกรรมการฯ พร้อมหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง 31 หน่วยงาน ร่วมประชุมดำเนินการแก้ไขปัญหาการปนเปื้อนสารหนูในแม่น้ำกก รวมถึงแม่น้ำสาย แม่น้ำโขง และน้ำสาละวิน รัฐบาลเร่งแก้ปัญหา ลงพื้นที่เข้าตรวจสอบ รวมถึงทำความเข้าใจกับชาวบ้าน พร้อมตั้งคณะทำงาน 3 ชุด เพื่อเตรียมแผนรับมือวิกฤตน้ำระยะยาว

นายสุชาติ กล่าวว่า การประชุมครั้งนี้เกิดขึ้นตามความห่วงใยของนายกรัฐมนตรี ท่านอนุทิน ชาญวีรกูล ต่อพี่น้องประชาชนที่ได้รับผลกระทบจากการทำเหมืองในประเทศเพื่อนบ้าน มีการตรวจพบสารปนเปื้อนไหลลงสู่แม่น้ำกก แม่น้ำสาย แม่น้ำรวก และขยายไปถึงแม่น้ำสาละวิน ในการประชุมหน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้มีการรายงาน

โดยผลการติดตามตรวจสอบคุณภาพน้ำอย่างต่อเนื่อง ตั้งแต่เดือนมีนาคม 2568 จนถึงปัจจุบันของกรมควบคุมมลพิษ ผลการตรวจวัดครั้งที่ 12 (เดือนกันยายน 2568) พบค่าสารหนู ในแม่น้ำกก แม่น้ำรวก และ แม่น้ำโขง ยังอยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน ส่วนแม่น้ำสาย มีค่าสารหนูเกินค่ามาตรฐาน อยู่ในช่วง 0.015 – 0.017 มิลลิกรัมต่อลิตร

ส่วนการตรวจสอบสัตว์น้ำและผลผลิตการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ รายงานผลการตรวจสารหนู ปรอท ตะกั่ว และแคดเมียม ในเนื้อสัตว์น้ำและตัวอย่างผลผลิตของพืช ในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่และจังหวัดเชียงราย พบว่าอยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน

การตรวจสอบสุขภาพประชาชน กระทรวงสาธารณสุข มีการสุ่มตรวจปัสสาวะ รวมทั้งสิ้นจำนวน 2,337 คน พบว่า ผู้ที่มีระดับสารหนูในปัสสาวะเกินค่าอ้างอิง 7 คน นำมาตรวจซ้ำ พบว่าระดับสารหนูของ 6 คน ไม่เกินค่าอ้างอิง แต่มี 1 คน ซึ่งต้องพิสูจน์ว่าเกี่ยวข้องกับ ปัจจัยอะไรต่อไป เช่น ยาฆ่าแมลงที่ใช้ในบ้านสำหรับการปลูกพืชการเกษตร หรือปัจจัยอื่นหรือไม่

มาตรฐานคุณภาพน้ำผิวดินประเทศไทย สารหนูไม่เกิน 0.01 มิลลิกรัมต่อลิตร ซึ่งใช้มานาน ขณะที่ประเทศเพื่อนบ้านใช้มาตรฐานที่ 0.05 มิลลิกรัมต่อลิตร ตามที่ประเทศญี่ปุ่นกำหนดไว้ล่าสุด จากค่าคุณภาพน้ำพื้นฐานปัจจุบัน ซึ่งหน่วยงานที่เกี่ยวข้องจะต้องนำมาตรฐานเหล่านี้มาหารือและประยุกต์ใช้ร่วมกัน

และเน้นให้ทุกหน่วยงานเร่งทำความเข้าใจกับประชาชนทั้งในประเด็นเรื่องปลา พืช ดิน ส่วนประเด็นการตรวจระบบประปาหมู่บ้านตามลำน้ำกก พบว่าในเบื้องต้นพบน้ำบาดาลปนเปื้อนสารหนู 4 บ่อ ซึ่งก็ได้ให้กรมทรัพยากรน้ำบาดาลดำเนินการเป่าล้างบ่อ และไปตรวจซ้ำก็ไม่พบการปนเปื้อนแล้ว หน่วยงานราชการทุกฝ่ายต้องให้ความรู้และประชาสัมพันธ์ให้ชาวบ้านเข้าใจในทิศทางเดียวกัน เพื่อไม่ให้เกิดความตื่นตระหนก กระทรวงสาธารณสุขต้องใช้ อสม. ในพื้นที่เข้าทำความเข้าใจกับประชาชน

มาตรการรับมือ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยกรมทรัพยากรน้ำ ต้องหาแหล่งน้ำผิวดินผลิตน้ำบริโภคเพิ่มเติมเพื่อเตรียมรับมือหากเกิดวิกฤตในอนาคต การประปาภูมิภาคต้องหาและเตรียมแหล่งน้ำผลิตน้ำเพิ่มเติม

แนวทางแก้ไขการเจรจากับประเทศเพื่อนบ้าน กระทรวงการต่างประเทศจะต้องเป็นหลักในการพูดคุยและแลกเปลี่ยนข้อมูล ประเทศเพื่อนบ้านต้องมีหลักสากลในการจัดการมลพิษก่อนปล่อยน้ำออกจากพื้นที่ทำเหมือง ส่วนประเด็นการทำที่ดักตะกอน ตามหลักสากลถือว่าถูกต้อง แต่ชาวบ้านยังกังวลว่าจะนำตะกอนที่ตกค้างไปทิ้งที่ใด การหาข้อสรุปเรื่องตะกอน มีการตั้งคณะกรรมการที่ให้อธิบดีกรมทรัพยากรน้ำ เป็นประธาน เพื่อนำนักวิชาการกลุ่มที่เห็นด้วย และกลุ่มที่ไม่เห็นด้วย มาถกเถียงและหาข้อสรุปเรื่องที่ดักตะกอน โดยไม่ได้ปฏิเสธหรือปิดกั้นแนวคิดนี้

นายสุชาติ กล่าวเน้นย้ำ ปัญหานี้ไม่ใช่เรื่องของเกมการเมือง แต่เป็นปัญหาที่ทุกคนต้องร่วมมือกันแก้ไขขอให้ทุกภาคส่วน ทั้งนักวิชาการ องค์ความรู้จากมหาวิทยาลัย และข้าราชการ มารวมกัน เพื่อให้เป้าหมายคือประชาชนได้รับประโยชน์สูงสุด

ทั้งนี้ ในการแก้ไขปัญหาการปนเปื้อนสารหนูในแม่น้ำกก รวมถึงแม่น้ำสาย แม่น้ำโขง และน้ำสาละวิน อย่างเร่งด่วน จึงได้จัดตั้งคณะทำงานภายใต้คณะอนุกรรมการขับเคลื่อนการแก้ไขปัญหาคุณภาพน้ำในแหล่งน้ำผิวดิน จำนวน 3 คณะ ได้แก่ 1) คณะทำงานประสานความร่วมมือระหว่างประเทศเพื่อแก้ไขปัญหาคุณภาพน้ำผิวดิน 2) คณะทำงานติดตามสถานการณ์ปัญหาสิ่งแวดล้อมและผลกระทบต่อสุขภาพในพื้นที่ในพื้นที่แม่น้ำกกและลำน้ำสาขา แม่น้ำสาย แม่น้ำโขง และแม่น้ำสาละวิน และ 3) คณะทำงานศึกษาความเหมาะสมและแนวทางการบริหารจัดการแหล่งน้ำเพื่อทดแทนและแก้ไขปัญหาด้านคุณภาพน้ำในแหล่งน้ำ ในพื้นที่ลุ่มน้ำหลัก 22 ลุ่มน้ำของประเทศไทย และแม่น้ำโขง เพื่อหาแนวทางและกลไกในการเร่งแก้ไขปัญหาเป็นไปอย่างรวดเร็วมากยิ่งขึ้น